CHRIS HAYES, CO-DIRECTEUR VAN ORMSTON HOUSE, LIMERICK, BESPREKT DE PROEVEN EN TRIBULATIES VAN DE PRAKTIJK ALS EEN INSIDER.
Sample-Studios is een door kunstenaars gerunde ruimte in Cork. Om haar vijfde verjaardag te vieren, organiseerde artistiek directeur Aideen Quirke een driedaags evenementenfestival. Als onderdeel van de festiviteiten behandelde een paneldiscussie met de titel 'Artist-Led Island' het onderwerp van door kunstenaars geleide ruimtes in Ierland. Het panel bestond uit Moran Been-Noon van Platform Arts Belfast, Lisa Crowne van A4 Sounds in Dublin, David Dobz O'Brien van de National Sculpture Factory in Cork, Gavin Murphy van Pallas Projects in Dublin, Shelly McDonnell, Communications and Advocacy Assistant bij VAI , en ikzelf, die Ormston House in Limerick vertegenwoordigde.
Het was bijzonder schrijnend om de paneldiscussie in Sample-Studios te houden, aangezien het gebouw wordt gesloopt en een hotel op de site wordt gebouwd. Hoe mooi en ruim Sample-Studios ook is, hun huur werd altijd op tijdelijke basis aangeboden. De geschiedenis achter hun situatie is vrij specifiek, maar het is een verhaal dat resoneert met door kunstenaars geleide organisaties in het hele land. De realiteit van en compromissen die inherent zijn aan onzekere huurovereenkomsten, laat velen van ons gewoon wachten om te worden vervangen door een commerciële operatie.
Hoewel het voor deze gesprekken belangrijk is om de problemen te erkennen - het gebrek aan financiering, de precariteit van ruimte en arbeid, en de schijnbare onvermijdelijkheid van burn-out - hebben deze aspecten van het gesprek de neiging om te domineren bij discussies over door kunstenaars geleide ruimtes. Om de reacties van het publiek te parafraseren die ik door de jaren heen heb gehoord, voelt het vaak alsof we elkaar ontmoeten om elkaar eraan te herinneren dat er niets is veranderd sinds het laatste gesprek. Het door de kunstenaar geleide gesprek is in sommige opzichten uitgeput en weerspiegelt ironisch genoeg de burn-out die wordt ervaren door het leger van vrijwilligers, CE- en JobBridge-medewerkers die het systeem draaiende houden.
Discussies over de economie achter door kunstenaars geleide ruimtes voeren de boventoon tijdens de evenementen en dit is geen verrassing. De afgelopen jaren zijn door kunstenaars geleide ruimtes sterk gecontextualiseerd binnen de gevolgen van de recessie. Zozeer zelfs dat de discussie verstikt kan worden door clichés. Natuurlijk is het niet per se onjuist om door kunstenaars geleide praktijken te situeren binnen het economische traject van de afgelopen acht jaar. De economische cycli - van boom tot bust - weerspiegelen de golven van energie achter elke door kunstenaars geleide ruimte, waarbij elke groep mensen maar zoveel aan een project kan geven, omdat ze vaak vrijwillig hun ideeën uitvoeren met een klein budget.
Het is een verhaal dat we eerder hebben gehoord. Maar als de beste tijd voor kunstenaars om toegang te krijgen tot gebouwen is wanneer commerciële ondernemingen achterblijven, is de cruciale vraag die volgt welke rol door kunstenaars geleide praktijken kunnen verwachten, zoeken en eisen zodra de hotels, winkels en cafés terugkomen. Het gaat niet alleen om de toegang tot gebouwen, maar om het leven en de erfenis van door kunstenaars geleide initiatieven.
Bij het interviewen van mensen over de motivaties en verlangens die de door kunstenaars geleide beweging in Ierland voeden, was een van de sterkste gemeenschappelijke schakels wat door kunstenaars geleide organisaties misten. De hows – geldstromen, administratieve lasten, logistieke problemen – lijken onvermijdelijk boven de waaroms. Het heeft natuurlijk geen zin om simpelweg een slecht gefinancierde versie van een grotere instelling te zijn, dus het is op die momenten dat je het gebrek aan verwachtingen tart, weerstand biedt aan de druk om de conventie te volgen en af te wijken van de bekende, gebaande paden van de gevestigde kunst scène die door kunstenaars geleide organisaties doorgaans hun zaak hebben bepleit.
Worstelend met het dreigende verlies van het gebouw waarin de discussie plaatsvond, koos Aideen Quirke ervoor om zich niet op de minpunten te concentreren, waarbij ze benadrukte dat de organisatie veerkrachtiger moest worden en zich moest voorbereiden op de overgang. Duurzaamheid staat natuurlijk centraal om de ondersteuning die Sample aan kunstenaars biedt voort te zetten. Hierop verder uitwerkend zei Quirke: “Artiesten blijven in Cork vanwege wat hier gaande is, en ik bleef in Cork vanwege Sample-Studios. Met Sample-Studios kunnen mensen in een betaalbare werkplek verblijven; we prijzen de ruimtes met opzet zo dat iemand met een bijstandsuitkering het kan betalen.”
Door kunstenaars geleide organisaties worden vaak gedefinieerd door de rol die ze spelen als 'hulpbron' voor het bredere culturele ecosysteem. De middelen die door kunstenaars geleide organisaties bieden, niet alleen de kunstgemeenschap maar de bredere gemeenschap, zijn minder gemakkelijk te kwantificeren en worden daarom vaak over het hoofd gezien, ondergewaardeerd en gezien als een luxe in plaats van als iets dat noodzakelijk is voor een zinvolle kwaliteit van leven.
Net zoals door kunstenaars geleide organisaties een bron zijn voor kunstenaars en het bredere publiek, kunnen ze dezelfde rol spelen voor de vrijwillige deelnemers van deze organisaties. Het eerste, meer beperkte begrip hiervan is het soort ervaring dat nodig is voor elke carrière en vertrouwd is voor elke branche: om nieuwe vaardigheden te leren, een beter bewustzijn van de sector te krijgen en om te netwerken. De tweede spreekt over niveaus van betrokkenheid, van zinvolle betrokkenheid bij de bredere besluitvorming en visie voor een organisatie. Vaak zijn door kunstenaars geleide organisaties zo klein dat medewerkers veel betekenisvollere rollen op zich moeten nemen dan in een grotere organisatie. Lucy Elvis, die in de raad van bestuur van 126, Galway zit, legde uit dat democratie de kern van hun organisatiestructuur was. Het is misschien wel het meest concrete voorbeeld van hoe de praktische alledaagse realiteit van een organisatie haar creatieve visie voedt en vice versa. Ze verklaarde dat "besluiten nemen op basis van een meerderheid van stemmen of een consensus verhindert dat de creatieve visie van één persoon de overhand krijgt ... [daarom] de organisatie fris en risicovol houdend".
Tot nu toe heb ik voornamelijk gesproken over de recente geschiedenis van door kunstenaars geleide ruimtes en de impact van de dagelijkse realiteit op het bredere debat. Ondanks zijn eigen karakter en specificiteit, is de situatie met door kunstenaars geleide organisaties geenszins uniek. Deze initiatieven kennen een lange historie, zowel in binnen- als buitenland.
Samenvallend met hun twintigste verjaardag, is Pallas Project/Studios gepland om een boek te lanceren met de titel Artist-Run Europe – Praktijk/Projecten/Ruimtes. Het boek bevat een grondige lijst van door kunstenaars gerunde ruimtes in Europa en een selectie van kritische teksten die reflecteren op de door kunstenaars geleide praktijk. Hoewel de timing van het boek samenvalt met hun verjaardag, richt het boek zijn blik verder dan slechts één organisatie en kijkt het door heel Europa om het gebrek aan schrijven, zowel kritisch als historisch, over door kunstenaars geleide praktijken aan te pakken. De ambities van het project zijn om het gebrek aan schrijven op door kunstenaars gerunde ruimtes aan te pakken en de waarde van door kunstenaars geleide praktijk te erkennen. Zoals co-directeur Gavin Murphy zei: “cultuur lijkt niet alleen volledig gevormd in een museum. Het groeit van onderop.”
Toen ik sprak met mijn mede-codirecteur van Ormston House, Mary Conlon, over hoe de huidige context van door kunstenaars geleide organisaties in Ierland in onze programmering voedt, kwam onze discussie al snel op hoe onze vierjarige geschiedenis – we worden vijf op de 11 augustus – geeft vorm aan de perceptie en verwachtingen van de organisatie.
Conlon merkte op: “Vorig jaar hadden we ons gerealiseerd dat er een verschuiving was in hoe mensen ons zagen, dat we niet alleen een door kunstenaars geleide, tijdelijke ruimte waren. Mensen zagen ons als iets meer gevestigd, meer permanent.” Dit alles ondanks dat Ormston House geen veilig huurcontract of reguliere financiering heeft en op vrijwilligersbasis wordt gerund. Toch voegde ze eraan toe: “Ik denk dat sommige mensen ons als een instelling zien en misschien is 'instelling' niet zo'n negatief woord. Waarom kan een instelling niet experimenteel zijn, radicaal zijn en van perspectief veranderen?”
Hoewel we serieuze ambities hebben om de huur van het gebouw veilig te stellen, in een poging om blijvende wortels te laten groeien, eindigde ons gesprek met Conlon's reflectie op de vroege dagen van Ormston House. “Wat ik zou zeggen tegen mensen die erover denken om vandaag iets te beginnen, of het nu gaat om het openen van een ruimte of het ontwikkelen van een project of idee, is om vanaf het begin een duurzaamheidsplan in te bouwen. En met duurzaamheid bedoel ik niet alleen de fysieke infrastructuur, ik bedoel de gezondheid en het welzijn van het personeel, van de deelnemers, van de relaties van de mensen om je heen.” Ze voegde eraan toe: “We zijn er niet om de architectuur te bevredigen; Ormston House is het team”.
Afbeelding: 'Artist-Led Island', Sample-Studio's; foto's door Colm Walsh/Clap Media
