Pauline Rowan, 'Onder een gewelfde hemel'
Caline Aoun, 'Als het onzichtbare de oppervlakte raakt'
11 mei – 6 juli 2024
Twee tentoonstellingen, georganiseerd Bied tegelijkertijd in The Dock verschillende ervaringen aan – de ene emotioneel, de andere tactiel – gebaseerd op verkenningen van de omgeving en de natuur zelf. Caline Aoun beschouwt staten van transformatie en de accumulatie of dissipatie van energie, terwijl Pauline Rowan haar lens richt op een kleine gemeenschap, gevestigd in een ontheiligd klooster en het deels verlaten terrein ervan – gepland voor sloop ten tijde van het onderzoek van de kunstenaar en uiteindelijk veranderd naar appartementen.
Rowans doorlopende fotoserie 'Under a Vaulted Sky', gestart in 2018, documenteert een gemeenschap in transitie, gevangen tussen de terugtrekking van een vervagende theocratische orde en een verwoeste toekomst, aangekondigd door de bulldozers van een projectontwikkelaar. Zelfs nu er verandering op handen is, is het een plek die wordt achtervolgd door het complexe verleden, zoals dat wordt overgebracht door Til me op (2018), met een jonge vrouw die gehurkt aan de voet van een beeld van de Maagd Maria zit en de hand streelt. Gezien de historische greep van de katholieke kerk op het leven van vrouwen in Ierland, roept het beeld in eerste instantie ambivalentie op. Toch raakt het met klimop bedekte beeld gebladerte, wat duidt op een staat van verwaarlozing na de verlatenheid van de kerk. Terwijl de Drie-eenheid van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest zich als ideologische kracht heeft teruggetrokken, suggereert het gebaar van een uitgestoken hand dat er in de nasleep van dat vertrek een opkomende spiritualiteit is ontstaan.
Elders zijn gerecupereerde religieuze en botanische beelden in overvloed aanwezig. Een vrouw onderhoudt een grot die vrij is van beeldhouwwerken. Twee vrouwen, waarvan één gesluierd, kijken weg van de toeschouwer, omlijst door gebladerte. Overrijpe appels, rozen en bomen die 's nachts alleen zijn geschoten, komen ook terug, wat een rijke symboliek oplevert. Hier is een mysterieus, zelfs bovennatuurlijk rijk, geheel gescheiden van de grotere, profane wereld; een ommuurde tuin, weelderig begroeid en bewoond door vrouwen, zoals blijkt uit tedere portretten van vrouwen in een staat van rust of contemplatie. Rowans moeder zit in een troonachtige stoel op het altaar in een verder lege kamer, met een kroon van paarse hortensiabloesems op. Vorstelijk straalt ze de wijsheid van haar leeftijd uit op een plek van traditioneel patriarchale macht, in contrast met de archieffoto van een jong meisje, zijzelf als kind, in een communiejurk. In dit licht verwijzen de appels naar een terugkeer naar het paradijs, naar verloren en hervonden kennis.
‘Een tuin is een tijdcapsule’, schrijft Olivia Laing, ‘maar ook een portaal buiten de tijd.’ De tuin is een krachtige metafoor voor de geschiedenis van het leven van vrouwen in Ierland: ooit een gecontroleerde en besloten ruimte, maar nu wild en zelfs vreemd geworden, met nieuwe mogelijkheden, ook al wordt deze van buitenaf bedreigd. Het fragiele ecosysteem van het klooster is niettemin een plaats van wederzijdse steun en onderlinge verbondenheid, waar de banden rond zorg en contemplatie zijn gecentreerd.
De tentoonstelling van de Libanese kunstenaar Caline Aoun, 'When the Invisible Touches the Surface', lokt daarentegen een tastbaar antwoord uit door een dynamische uitwisseling van omgevingen weer te geven. De presentatie, opgesteld in de grote, lichte, luchtige ruimte van Gallery Two, is minimalistisch en zelfs klinisch van ontwerp en uitvoering. Entropie meten bestaat uit twee grote, ingelijste werken die op het eerste gezicht schilderijen lijken; het zijn vellen papier met de sporen van gevallen dennennaalden, vastgelegd op siliconen van omringende bomen in haar atelier in de bergen van Beiroet. In Vertrouwen op de zonkoperen platen bedekken de ruiten van een van de grote schuiframen van de galerij; de grenzen tussen binnen en buiten verdwijnen naarmate het koper de ruiten transformeert in warmtegeleiders van zonlicht. Op dit metalen oppervlak zijn de vingerafdrukken van eerdere bezoekers zichtbaar.
Dromen van kunstmatige dauw (2024) speelt ook in op de visualiteit van het minimalisme. Begeleid door het zoemen van onzichtbare koelkastcompressoren hangen drie bleke, rechthoekige, monochrome schilderijen aan de muur. Van dichtbij bekeken glinsteren hun aluminium oppervlakken van condensatie en ijskristallen, die zich verzamelen en druppelen en af en toe op de vloerplanken eronder terechtkomen, terwijl ze in wisselwerking staan met en zich aanpassen aan de temperatuur van de kamer. Andere mechanismen (waaronder een ventilator, thermostaat en leidingen) zijn gedeeltelijk verborgen aan de achterkant van een op maat gemaakte scheidingswand, die kijkers als eerste tegenkomen bij het betreden van de ruimte. Stralende gegevens is een met koper beklede iPad die een subtiele warmte afgeeft terwijl livegegevens worden gestreamd. Gegevens worden doorgaans gezien als discreet en virtueel, maar hier wordt het onzichtbare tastbaar gemaakt, wat aanleiding geeft tot reflectie over hoe onzichtbare krachten op subtiele maar hardnekkige wijze onze omgeving vormgeven.
Deze twee tentoonstellingen onderzoeken onze relatie tot de natuur op complementaire manieren en gebruiken op zichzelf staande omgevingen (de tuin, de tentoonstellingsruimte als laboratorium) om het onzichtbare en, op zijn beurt, veranderingsprocessen te onderzoeken. Elementen in deze omgevingen – hitte en kou, kaarten en appels – zijn actieve componenten, nauw verbonden binnen een groter systeem, en dienen als interfaces tussen lichamen en onzichtbare krachten, zowel energetisch als buitenaards. De alchemie van de tijd transformeert materie – seizoenen dwingen groei af, water kristalliseert op koude oppervlakken, temperatuur stijgt en daalt, een tuin vergaat – verschuivingen die door het lichaam worden geregistreerd en gevoeld.
Phillina Sun is een Amerikaanse schrijfster gevestigd in het noordwesten van Ierland.
@phillina.zon
