Ciara Healy: Ik heb genoten van de uitvoering van je livekunstwerk, SPIN SPIN SCHEHERAZADE (2019), eind juni in Crawford Art Gallery, als onderdeel van het Cork Midsummer Festival. Afgaande op de rijke verzameling verhalen die in de show worden gepresenteerd, zijn de afgelopen jaren erg druk voor je geweest. Wat heb je zoal gedaan?
Orla Barry: Ik heb gehoed, lammeren, doseren, scheren, hooien en schapenhonden trainen. Er zijn stamboomverkopen geweest, kunstseminars, schapendiscussiegroepen, aanvragen voor de Kunstraad, Bord Bia-audits, boerderijinspecties en belastinginningen. Tentoonstellingen, optredens, veeshows. Ik heb samengewerkt met menselijke dieren en boerderijdieren. Ik ben een aandachtige natuurstudent geweest, maar ook een scherp waarnemer van de landbouwsector en de kunstwereld. Ik ben soms een beetje een kluizenaar geweest. Ik heb er al meer dan tien jaar hard aan gewerkt om mijn werk als kunstenaar te combineren met het runnen van een kudde Lleyn-schapen.
CH: Het platteland van Ierland is de afgelopen jaren veel veranderd. Hoe evolueerde uw praktijk toen u vanuit België terugkeerde naar County Wexford?
OB: Ik keerde in 2009 terug naar Ierland om op de landbouwboerderij van mijn vader te gaan wonen, en in 2011 heb ik een Lleyn-schapenkudde met stamboom opgericht. In veel opzichten heeft het Ierse landschap me tijdens mijn verblijf in België nooit verlaten. Het doemde groot op, maar werd geromantiseerd in werken als Vondelingen (1999) en Draagbare stenen (2004), die zich vooral bezighielden met de ervaring van het herinneren van het land. Toen ik terugkwam in Ierland, ging mijn werk over de ervaring van het verdienen van geld in en met het land.
Ik groeide mijn kudde uit tot 70 en presenteerde ze op veeshows. De taal van de kunst en de stamboomfokkerij repliceren elkaar, en dat vond ik interessant en humoristisch. Omdat ik een boerenachtergrond had, betekende dit dat als ik ging boeren, ik het moest doen naar behoren. Het boerenbedrijf waarmee ik begon was geen hobby en het creatieve werk dat daaruit voortkwam, kwam voort uit het doen. Het was soms bijna onmogelijk om al die dingen tegelijk te doen; boer, kunstenaar of docent zijn was een grote vraag. Er was een duidelijk verschil tussen de herinnering aan het landschap toen ik in België woonde, en het verdrinken in de modder van het echte boerenbedrijf toen ik terugkeerde naar Wexford. Er waren geen vooropgezette ideeën; de landbouw kwam voort uit noodzaak. Mijn dagen waren gevuld met schoonheid en dood, liefde en geweld, omdat ik alle identiteiten tegelijk belichaamde, en uit deze ervaring kwam veel rijker creatief werk voort.
CH: SPIN SPIN SCHEHERAZADE hebben deze rijke complexiteit via samenwerking overgebracht.
OB: Ja, de eerste en belangrijkste samenwerkingen in het werk waren de mens-dierrelaties die ik koester op de boerderij. SPIN SPIN SCHEHERAZADE (2019) is een vervolg op BREKENDE REGENBOGEN (2016). Voor beide werken heb ik samengewerkt met Einat Tuchman, een Belgisch-Israëlische performer, met wie ik de afgelopen tien jaar werk heb gemaakt. Mijn betrokkenheid bij Einat is ontstaan omdat ik altijd geïnteresseerd ben geweest in taal en de manieren waarop deze wordt gesproken door moedertaalsprekers en buitenlandse sprekers. Er is ook humor en een soort ongerijmdheid wanneer iemand zo oogverblindend en kosmopolitisch als Einat verhalen presenteert en vertolkt over een schaap met een verzakte baarmoeder, over lammeren die worden geslacht in de vleesfabriek, over deals op de markt, over het beoordelen van kuddes en het voelen van de testikels van rasrammen! Ook hier ben ik geïnteresseerd in de spanning tussen het diepgewortelde en het feitelijke.
De performanceplatforms en kunstwerken waarvoor ik heb gebouwd Draai Draai zijn wit, hoogwaardig ontworpen en brandschoon – er is geen strobaal te bekennen. Er ontstaat spanning wanneer deze steriele oppervlakken worden gebruikt als podium voor Einat om verhalen te vertellen over intense vriendelijkheid en liefde, bloed en lef. Mijn wens om de clichématige beelden van de landbouw tegen te spreken, kan voor een publiek verwarrend zijn. Het is voor hen onduidelijk of ik daadwerkelijk boer ben. Ik vertel mijn boerenverhalen aan Einat, zodat zij ze bijna op een belichaamde manier kent. Onze taalwerelden komen samen. Het publiek krijgt dan de indruk dat haar ervaring als verteller een authentieke ervaring als boerin is.

CH: Hoe ervaart het publiek dit gezamenlijke werk en hoe komt het allemaal samen in een galerieruimte?
OB: Einat beweegt zich door de ruimte en staat af en toe op de platforms waar het publiek op zit, dus het publiek moet ook bewegen. Toeval speelt een grote rol in de beleving van het werk. Terwijl Einat mijn verhalen ten gehore brengt, breng ik een toast uit. De broodrooster is een performatief apparaat dat elk verhaal accentueert. Als de broodrooster stopt, stopt Einat en vraagt het publiek om haar te vertellen verder te gaan of door te gaan naar een ander verhaal. Voor het publiek kan het lijken alsof de zaken een beetje uit de hand lopen, terwijl Einat van het ene verhaal naar het andere springt. Zeker als het om intense of ontroerende verhalen gaat, over de dood of een complexe geboorte. Het publiek kan totaal verdiept zijn, lachen of huilen, maar dan wordt deze emotie plotseling tot stilstand gebracht. Het is verontrustend omdat er geen begin, midden of einde is.
Dit soort disjunctie is een integraal onderdeel van mijn werk; het is hoe mijn dyslectische geest werkt, en het is hoe de landbouw werkt. Toast maken was ook mijn manier om in de voorstelling aanwezig te zijn, en het gebruik van brood is zowel persoonlijk als politiek. De familie van mijn grootmoeder zat in de beroemde Kelly's bakkerij in Wexford. Toen ik onderzoek deed Draai DraaiIk dacht aan het feit dat zij aan het einde van de landbouwcyclus brood aan het maken was, en dat mijn vader, als grondlandbouwer, aan het begin van de cyclus stond en graan verbouwde. Hoewel de toast verwijst naar mijn grootmoeder, is het ook een product van het kapitalisme, aangezien brood het hoofdvoedsel is dat werknemers in heel Europa sinds de industriële revolutie in leven heeft gehouden. Toast is iets waar je van leeft als je aan het lammeren bent. Om 2 uur 's nachts houdt een kopje thee en een sneetje toast je op de been, voordat je weer de regen in rent om in de duisternis van de lammerenstal het onbekende tegemoet te treden.
CH: Uit uw verhalen blijkt duidelijk dat uw dieren en de mensen met wie u door de jaren heen hebt samengewerkt – op de boerderij, in de stamboomverkoop en als voormalig secretaris van de Fokkersvereniging – belangrijke invloeden zijn, maar wie nog meer heeft jouw werk geïnspireerd?
OB: Ik beschouw mezelf graag als een minimalistisch-expressionist. Mijn wereld is een kruising tussen Edvard Munch, Hanne Darboven en Beatrix Potter! Ik bewonder haar omdat ze een deskundige en vaardige Herdwick-schapenfokker was, maar ook een natuurbeschermer en een succesvol kunstenaar. Ik weet nog dat ik, toen ik begon met boeren, ineens alles begreep wat met fabels en sprookjes te maken had. Ik ben de belichaming van dat alles, de uitputting en de opgetogenheid ervan. Ik ben zo blij dat ik de kans heb gehad om het te doen. Ik ben een soort antropoloog geworden van mijn eigen plattelandsgemeenschap.
Ciara Healy is schrijver en hoofd van de afdeling Beeldende Kunst en Educatie aan de Limerick School of Art & Design, Technologische Universiteit van de Shannon.
ciarahealymusson.ie
Orla Barry is een beeldend kunstenaar en herder die woont en werkt aan de zuidkust van het landelijke Wexford.
orlabarry.be
SPIN SPIN SCHEHERAZADE wordt van 5 tot en met 7 oktober gepresenteerd in Temple Bar Gallery + Studios in samenwerking met het Dublin Theatre Festival.
tempelbargallery.com
Het werk is in het Frans vertaald en zal worden opgenomen in de collectie van het Musée des Arts Contemporains (MACS) in Grand-Hornu, België, waar het zal worden getoond als onderdeel van de belangrijke solotentoonstelling van de kunstenaar in april 2024.
mac-s.be