Krytyka | Eimear King, „Idir Talamh agus Spéir”

Centrum Sztuki South Tipperary  

29 czerwca - 2 sierpnia 2024

Fotografia według Susan Sontag nie jest formą sztuki, jest jak język – „medium, w którym (między innymi) powstają dzieła sztuki”.¹ We współczesnym cyfrowym świecie miliardy z nas są biegli w tym języku, z zasobami, aby rozpowszechniać wizję naszej wspólnej rzeczywistości. Jednak w tym nasyconym obrazami kontekście, co fotograf ma do zaoferowania, czego jeszcze nie powiedziano? 

Odpowiedź Eimear King nie polega na próbie „pokazania czegoś nowego”.² Nie boi się świętować rzeczy, które zawsze przyciągały artystów – drzew, morskich pejzaży, zachodów słońca, gawronów wzbijających się w powietrze, krętych dróg. W ramach tego, co znajome, otwiera okno na świat, który, choć nominalnie czarno-biały, jest przesiąknięty ciepłem dzięki zastosowaniu dobrze wyważonych aluzji i rozmyć kolorów. Jest to wzmocnione przez stonowaną prezentację kuratorki Heleny Tobin, która z miłością pasuje do wizji King. Prosto oprawione i pięknie wydrukowane, delikatnie postrzępione krawędzie szepczą o łuszczącej się korze i falujących przypływach. 

Na pierwszy rzut oka niepozorny przylądek w pochmurny dzień, Morski Sen (2021) wyróżnia się całościową naturą szczegółów, od pierwszego planu do horyzontu: powtarzające się zakrzywione pasma trawy marram, ziarnistego piasku i surowych drzew pod delikatnie stonowanym niebem. Pochylony horyzont, pochodzący z precyzyjnej ręki, sugeruje świat mniej niż solidny. To samo pochylenie w Cypel (2021) ożywia czarny cypel, podkreślony srebrzystymi estuariami wyrytymi w piasku, które napływają po odpływie.

Niebo króla – malarskie, smagane wiatrem, obniżające się, kołysane przez zaokrągloną ciemną krawędź lunety lub przecięte drutem, z którego wylatują czarne wrony – jest tłem i znakiem. Chmury są duchami dawno zapomnianych drzew, tak jak kałuże na górskiej drodze rozdzierają każdą myśl o solidności. 

Jej szerokie spojrzenie, połączone z laserowym skupieniem na szczegółach i fotogenicznym temacie, jest uderzające. Róże morskie, zwykle tak ładne, w Chłodnica Zachodniego Wybrzeża (2020) są wypłukiwane z rumieńca; łodygi postrzępione jak stare kości rzucają cienie na poplamioną porostami skałę, na której ich kiwające się głowy bledną i umierają. Dalej, pod wiecznym niebem, morze jest obmywane najlżejszym dotykiem głębokiego błękitu.

Precyzja artysty i zastosowanie ciepła przemieniają nawet najbardziej nijaki widok. Islander (2021), trzy rozrzucone łodzie utknęły na mieliźnie z powodu przypływu, układ, który musi przyciągać przejeżdżających turystów. Tutaj ich rozpad jest wystawiony na działanie pełnego blasku słońca. W przeciwieństwie do tego, Przez wzgórze opiera się bardziej na formie niż na detalach. Górska droga wije się w stronę mrocznego nieba, unosząc nas w noc. 

Spotykając się po raz pierwszy z twórczością King w obliczu jej przedwczesnej śmierci, łatwo założyć, że odczuwany „nurt melancholii” jest projekcją.³ Jednak cień zawsze tam był. Wcześniejsze prace celowo unikały jakiegokolwiek skupienia się na temacie – nieopisanym żywopłocie, zarośniętym polu – jakby nieustannie poszukiwały czegoś poza tym. Malowniczość nie budzi lęku, a wszelka melancholia jest równoważona przez zdziwienie.

W „Idir Talamh agus Spéir” korzenie drzew sięgają w głąb, potężnie wysysając życie, podczas gdy delikatne gałęzie drapią niskie chmury. Wiąz eksploduje jak fajerwerk, rozbłyskując bielą na czarnym niebie. Na polach drzewa stoją na swoim miejscu z pewnością, która zawarła pokój z przemijaniem rzeczy, zakotwiczone w ściernisku, szepcząc do mijających chmur, które wyznaczają odległość do horyzontu. 

Mądre, szczodre spojrzenie Eimear King przemawia „językiem zrozumiałym we wszystkich częściach świata, łączącym wszystkie narody i kultury, spajającym rodzinę ludzką”.⁴ Zamiast oddzielać nas od rzeczywistości, jak ponuro martwiła się Sontag, King mówi o przekraczaniu granic wyznaczonych przez czas i przestrzeń. Jeśli nie ma nic nowego pod słońcem, możemy nadal spacerować wśród gwiazd.

Clare Scott jest artystką mieszkającą w Waterford.

¹ Susan Sontag, O fotografii, wydanie elektroniczne (Nowy Jork: Rosetta Books, 2005 [1973]) s. 116.

² Tamże, s. 14

³ Tamże, s. 54

⁴ Helmut Gernsheim, Fotografia kreatywna: trendy estetyczne (Londyn: Faber & Faber, 1962) s. 217.