Termin 'hauntology' potiče od Jacquesa Derrida-a Sablasti Marksa (1994.), iako je u posljednjoj deceniji našla valorizaciju u savremenoj umjetničkoj i muzičkoj kritici, zahvaljujući upotrebi od strane pokojnog Marka Fishera. Prefiks riječi proganjati na filozofski pojam ontologija (metafizička studija bića), koncept označava prisustvo sablasne priviđenja koja se unosi u tkivo savremene stvarnosti. Vezajući se za kulturne artefakte, ova se bauk manifestira kao neuspjele želje zaboravljene budućnosti; dočarava umjetničke forme koje rastvaraju pozitivističku percepciju linearne hronologije, u korist atemporalnih petlji koje remete prošlost, sadašnjost i budućnost u fiktivnim konstrukcijama. Istorija uvijek teče naprijed kroz narativne mitove i zamišljene načine uokvirivanja, poštujući određene atribute, dok druge ostavlja da trunu u procesu raspadanja. Reanimiranje zaboravljenih ostataka kinematografske genealogije jedna je od glavnih briga filmova okupljenih za 'Revenant Images', online projekcijski program koji je kurirao umjetnik Patrick Hough, a koji se trenutno emituje na aemi platformi za eksperimentalni film i umjetnike za pokretne slike.
Iako se prilično značajno razlikuju po formi, sadržaju i pristupu, svako od pet pokretnih slika objedinjeno je u pokušajima da otkriju odbačene elemente filmske istorije. Anna Fraceschini's DOPOSOLE (2013), koji otvara seriju, kratak je i nijemi komad snimljen na Super 8. Pokretom prema apstrakciji, film u početku predstavlja strogo i mračno raspoloženje, dok crvena tkanina mirno vijori ispred kamere, zamagljujući naš pogled na sunce. Kako se gradi prema kraju, treperenje se ubrzava, otkrivajući fragmente pozadinske scene – na nanosekundu je nakratko vidljiv mol – dok istovremeno narušava samu reprezentaciju djelovanjem frenetičnog pokreta. Oscilirajući između mirovanja i kretanja, DOPOSOLE ispituje ideje vizuelnih artefakata i tehnologija postprocesiranja, jer je plesno platno predstavljeno i kao primarni subjekt, ali i kao ono što zaklanja značenje.
U poređenju sa ovom formalnom apstrakcijom, John Skoog shadowland (2014) detaljnije istražuje koncept reprezentacije – ali reprezentaciju koja je sama po sebi fikcija. Snimljen u Kaliforniji, film predstavlja kolekciju opsjednutih i romantiziranih scena različitih bioma, koji su korišteni u Holivudu za fikcionalizirane lokalitete kao što su Gotham City, Švicarska, Mars, Japan i Rajski vrt. Puno mnoštvo topografije destabilizuje percepciju mjesta i vremena, jer se ove 'stvarne fikcije' raspadaju u carstvo čiste estetske imaginacije. Napetost između stvarnog i vještačkog ogleda se u zvučnoj scenografiji, koja se sastoji od zlokobnih sintetiziranih dronova koji krvare iz jedne scene u drugu, povremeno probijeni krešendom horskih glasova.
Za razliku od odustajanja od filmskog pripovijedanja u prethodnom, Christin Turner's Vezuv kod kuće (2018) i Clemensa von Wedemeyera Glumci: Procesija (2013) koriste tradicionalnije narativne forme u ispitivanju zaboravljene istorije. Turnerov rad, možda najupečatljiviji ovdje izložen, isprepliće mutne snimke kalifornijske pustinje, visoko vjerne snimke umjetnika na lokaciji u Pompejima i kućni film koji prikazuje školsku rekonstrukciju priče o pepeljastim, palim Rimljanima grad. Prepuni tragova vizuelnih i zvučnih artefakcija, lo-fi efekti naglo prelaze između garanta autentičnosti i parodije. Otpad kinematografskog aparata – ovi neuobičajeni efekti pucketanja, žitarica i žmurke – otet je kako bi se dalo osjećaj vjerodostojnosti povijesnim reimaginacijama. Von Wedemeyer's Glumci: Procesija bavi se još jednim elementom često zanemarenih aspekata kinematografskog sistema. Ovaj put fokusiran na ljudske subjekte, a ne na tehničke ostatke, film je rekreacija događaja koji su se dogodili u studiju Cinecittà tokom snimanja epa Ben Hur, gde su hiljade statista protestovale protiv studija zbog izostanka obećanog posla. Snimljen u očaravajućoj visokoj rezoluciji, atmosfera je kao iz suvremenog djela (poput stila Italije 1950-ih), sa sanjivom iluzijom samo suptilno razbijenom prema vrhuncu, u očaravajućem obrnutom kadru koji otkriva čovjeka koji snima na iPad-u.
Kao kustos programa, Houghov doprinos, I ako za hiljadu godina (2017), čini se, prividno, najkoncentrisanim u analizi kinematografske istorije kao spekulativna konstrukcija koja ide paralelno sa stvarnošću. Suočavajući gledatelja kao mita, film prati putovanje umjetne Sfinge, korištene kao rekvizit u filmu Cecila B DeMillea Deset zapovijedi, koji je zakopan u desert nakon proizvodnje, da bi ga decenijama kasnije otkrili i obožavali holivudski smetlari-i-arheolozi. Prati stvorenje na njegovom hodočašću ponovnog otkrića je fantazmalan monolog koji je podjednako grandiozan i nestašan. Bez napora lutajući kroz grad koji je predstavljen kao djelomično napušten, Sfinga na kraju stiže do muzeja, gdje nailazi na izložbu samog sebe, signalizirajući umjetnost svog bića i istovremeno poštovanje prema ovom fikcionaliziranom skupu. U ovom trenutku, film se raspada u čudesnu močvaru digitalnosti, dok se snimci iz stvarnog života trule kao skeniranje CGI lidarom – računska tehnika koja se obično koristi u arheologiji za rekonstrukciju artefakata kao vizualnih trodimenzionalnih modela, ali je ovdje ponovo raspoređena u manifestacija spekulativnog digitaliziranog pejzaža snova.
Sablasni dvojnik, neporijeklo kulturno izmišljenog realnog, centralno je za koncept hauntologije. Radovi u 'Revenant Images' najavljuju zagrobne živote odbačenog filmskog porijekla kristalizirajući prikaz trenutaka povijesti koji više nisu, ali koji i dalje traju kao virtualne spectres. Povijesna reprezentacija ovdje nije ništa drugo do fikcija, već fikcija koja opsjedajuće probija stvarnost.
Laurence Counihan je irsko-filipinski pisac i kritičar, koji je trenutno doktorski kandidat i asistent u odsjeku za historiju umjetnosti na University College Cork.
