Saldanha Gallery, Artlink, Fort Dunree
24 Iuni - 23 Iulai 2023
E pei ona matauina e Tusitala Amerika, Ray Bradbury, i lana tala dystopian, Fahrenheit 451: “E le tatau ona tuulafoaiina i tatou. E tatau ona tatou matua fa'alavelave i se taimi. O le a le umi talu ona e matua fa'alavelave? E uiga i se mea taua, e uiga i se mea moni?”1 Afai tatou te mafaufau i le lumanaʻi, pe e maua ai se lagona faʻamafanafanaga poʻo se lagona o le fefe e toetoe lava o mea o le Science Fiction? O le va'ava'ai sa'o i se fa'alavelave e pei o suiga o le tau e foliga mai e le'i maua mai ai ni lesona e ono fa'alavelave ai tagata; e tatau ona ave i se vaaiga e sili atu ona fa'a'ai. O le au tusiata e tu'u lelei e su'esu'e mataupu taua ona e masani ona feso'ota'i atu a latou fa'alogona i le tagata i se isi tusi resitala. O le faatufugaga e vave, fa'apitoa, ma e masani lava ona fa'aoso, ma fe'au o lo'o tumau pea i le mafaufau e umi atu nai lo so'o se tala fou.
O le fa'aaliga lata mai a Fiona Mulholland i Artlink, 'In Search of Penina & Future Fossils', e tu'ufa'atasia ai mea fa'alenatura ma mea taulima a'o mafaufau i le toe fa'afouina o mea fa'atagata ma lo latou a'afiaga leaga i le natura. O le fa'atulagaina o lenei fa'aaliga e fa'amoemoeina, aua na mana'o Mulholland e fa'asino le fa'afanua o le gataifale o se si'osi'omaga mata'ina ma fa'asolosolo pea. O Fort Dunree na fausia lelei i le 1813 i luga o le mauga e va'aia le uafu masani o Lough Swilly. O se falemataaga a le militeri o loʻo i ai nei le 'olo muamua lea e tau atu i le Saldanha Gallery. O le faletusi e faaigoa i le HMS Saldanha lea na malu ai i Lough Swilly mai se afa malosi i le 1811 ae na mulimuli ane malepelepe mai Fanad Head ma sili atu i le 250 ola na maumau. O le mea moni o Artlink o loʻo nofoia le fale muamua o le falemaʻi a le militeri e fesoʻotaʻi ma le faʻamoemoe o Mulholland e ala i le mafaufau loloto i mea leaga ma maua mea, e mafai ai ona tatou mafaufau i auala mo le faʻafouina ma le toe faʻaleleia o o tatou siosiomaga.
O le faʻaaliga o loʻo tuʻuina atu i luga o avanoa e tolu, lea e taʻitaʻia ai le tagata matamata mai le taimi nei, i le taimi ua tuanaʻi, ma le lumanaʻi. I totonu o le Mezzanine Gallery e 17 galuega, e aofia ai se faasologa o ata laiti, sikuea, faaulutalaina Eleele ma le sami | Nofoaga Le Vaaia, o lo'o fa'amauina ai le matafaga, la'au ma meaola o le sami, e aofia ai fatu o le dandelion, o lo'o vaseina ai se lagona o le ephemerality. Mo Mulholland, o nei ata e fai ma ata sauniuni mo ana ata tetele ma fa'atagata, ma o ana auala ia e "su'esu'e, fa'alogo ma manatunatu". Ua taʻua e le tusiata e faapea “o se taumafaiga e puʻeina le aano o mea ma faia se suʻesuʻega toetoe lava ninii o lo latou malosi.”2

O lo'o tu'uina atu i luga o le alalaupapa tioata le 'Donegal Ringfort Series', e aofia ai vaega e valu o lalaga fa'akomepiuta i luga o le tweed ma le ie lino. O nei galuega o lo'o fa'aalia ai mama fa'afanua ta'ito'atasi ma se fa'ailoga fua, o lo'o fa'apipi'i fa'asaga i le fa'ataata tioata o lo'o i totonu o latou pa'u lalaga. O lenei mea e faia ai se fesoʻotaʻiga tuusaʻo i le va o suʻesuʻega o mea anamua ma le laufanua o loʻo siomia ai le olo. O nei galuega e lagona e le tusiata o le "auala sili ona lelei e puʻeina ai le autu o le faʻamafanafanaga ma le toe faʻaleleia ma toe foʻi atu i auala faigofie, ae o le feteenaʻiga o mea na faia e masini nai lo mea e fai i lima."3
O le faletusi autu o loʻo faʻaalia ai le tele o galuega taulima, e aofia ai ata faʻavae puipui ma tautau silika, faʻapipiʻi faʻatasi ma faʻatagata faʻatagata, galuega faʻavae, ma se vitrine o mea lafo. O lo'o i ai se feso'ota'iga mata'ina i le va o fa'alava manifinifi efuefu o le taualuga o le avanoa fa'aaliga ma le pa'epa'e o ata o lo'o i lalo, fa'afefeteina i le malamalama fa'anatura. O laupapa fola o le fola laupapa pogisa o lo'o fa'ailoa manino mai ai le fogava'a o se va'a, fa'atasi ai ma lenei lagona fa'aola e fa'atupula'ia e ala i le tu'uina o ofu ola tweed i totonu o le avanoa. O nei mea ua faʻataʻitaʻiina i ofu ola i le amataga o le luasefulu seneturi, ma o latou tomai e valaʻaulia ai tagata matamata e sii i luga, faʻapipiʻi, ma fusi i le mafanafana o mea.
Ole vaega autu ile avanoa ole Penina o le Poto, Toe Fa'afouga (2023), lea e aofia ai se nila filo tele, faia i le paʻu-uila malu ma uamea uʻamea, faʻalautele i se tulimanu mai le Perspex ma le faavae uamea malu. O lo'o fa'asolo i le nila le maea fagota, e lua ni pa'epa'e pei o se penina i le fa'avae, ma se fa'asologa fa'ata'otoga o polo Styrofoam filo, e pei o se manoa o penina. O lenei fa'atagata e fa'aosofia ai mafaufauga i le auala e mafai ai ona faapaleni la tatou va maaleale ma le natura ma le auala e mafai ona tatou toe faaleleia ai mea leaga e ala i le faʻaogaina. Toe foi i Bradbury's Fahrenheit 451 - lea na ia lapatai mai ai "o lo tatou malo o loʻo faʻaumatia ia lava. Tu i tua mai le centrifuge" - tatou te maua le avanoa e gaoioi ai, ae pe ua lava lo tatou faʻalavelave e matauina?
Marianne O'Kane Boal o se tusitala ma le pule. O lo'o fa'amae'aina lana PhD i le ATU Sligo.
1 Ray Bradbury, Fahrenheit 451 (Niu Ioka: Ballantine Books, 1953)
2 Faatalanoaga a le tusitala ma le tusiata, Fort Dunree, 8 Iulai 2023.
3 Ibid.